TỰ TỬ VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT

TỰ TỬ VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT

Những người có ý định tự tự có thể không tìm kiếm sự giúp đỡ nhưng điều đó không có nghĩa sự giúp đỡ là không cần thiết. Hầu hết những người tự tử thường không muốn chết – họ chỉ muốn ngừng nỗi đau đớn này lại thôi. Tổ chức y tế thế giới WHO ước tính hằng năm có khoảng một triệu người chết vì tự tử. Đâu là nguyên nhân khiến những người nọ tự kết liễu đời mình? Đối với những người chưa từng trải qua trầm cảm hay tuyệt vọng thì rất khó để họ hiểu được điều này. Nhưng khi một người có xu hướng muốn chết, có nghĩa là họ đang rất đau đớn đến mức chẳng thể nhìn thấy con đường nào khác.

Tự tử là sự cố gắng trong tuyệt vọng để thoát khỏi cơn đau dần trở nên khó có thể chịu đựng được nữa. Bị mù lòa bởi cảm giác ghê tởm chính bản thân mình, vô vọng, cô độc, một người đang có ý định tự tử không thể nhìn thấy bất kỳ lối ra nào cho nỗi đau này ngoại trừ cái chết. Thế nhưng, mặc cho ước vọng muốn cơn đau này dừng lại thì đa số những người muốn tự tử ấy thật sự rất rất rất mâu thuẫn về việc kết thúc cuộc sống của họ. Họ ước gì có cách nào đấy để giải quyết vấn đề ngoại trừ cái chết, nhưng họ lại không thể tìm thấy.

Những quan niệm sai lầm về tự tử:

SAI: Những người nói về tự tử sẽ không thật sự làm.

Gần như mỗi người có ý định hoặc đã thử tự tử thường đưa ra một số gợi ý hoặc cảnh báo. Đừng nên lờ những lời nói đó . Những câu như “Cậu sẽ hối hận khi mình chết rồi”, hoặc “ Mình không nhìn thấy lối ra nào cả.” Dù cho người đó nói theo kiểu đùa giỡn mức nào đi chăng nữa thì nó vẫn có thể ẩn chứa cảm xúc muốn tự tử thật.

SAI: Bất kỳ ai tự kết thúc đời mình đều là kẻ điên.

Hầu hết những người có ý định tự tử không phải bị khùng hay điên gì mà họ đang buồn, đang bị cơn đau hành hạ, trầm uất, hay tuyệt vọng, tuy nhiên cảm xúc đau đớn ấy không hẳn là dấu hiệu của bệnh tâm lý.

SAI: Nếu một người có ý định tự tử thì không có gì có thể ngăn họ lại được.

Dù cho một người có u uất đau đớn đến mức nào thì anh ta vẫn có những cảm xúc phức tạp về cái chết, do dự đến giây phút cuối cùng giữa ý định muốn sống và ước vọng muốn chết. Đa số những người đó không thật sự muốn chết, họ chỉ muốn cơn đau dừng lại mà thôi. Cơn xúc động muốn chấm dứt mọi thứ không kéo dài mãi mãi dù cho có mạnh mẽ đến mức nào đi chăng nữa.

SAI: Những người muốn tự tử là những người không muốn tìm kiếm sự giúp đỡ.

Nghiên cứu về những nạn nhân tự tử cho thấy hơn một nửa số họ đã thử tìm kiếm sự giúp đỡ y tế khoảng sáu tháng trước khi họ chết.

SAI: Nói về tự tử có thể là gợi ý để một người khác tìm đến cái chết.

Ngược lại, nói về chủ đề tự tử và bàn luận nó thoải mái, rộng rãi là một trong những điều tốt nhất mà bạn có thể làm để giúp đỡ họ.

Dấu hiệu tự tử:

Nói về cái chết: Bất kỳ lời nói nào về cái chết, hay tự tổn thương. VD: “Tôi ước gì mình chưa bao giờ được sinh ra…”, “Nếu mình có thể gặp lại cậu lần nữa…”, “Nếu tôi chết đi thì hay biết mấy.”

Tìm kiếm những phương pháp tự tử: Súng, thuốc, dao, hay bất cứ thứ gì có thể dùng để tổn thương.

Ám ảnh với cái chết: Tập trung bất thường vào chết, hay bạo lực. Viết thơ hay truyện liên quan đến cái chết

Không có hy vọng gì vào tương lai: Cảm giác bất lực, vô vọng và tù túng “Không còn cách nào hết”. Tin rằng mọi thứ sẽ không khá hơn hoặc thay đổi.

Chán ghét, ghê tởm với bản thân: Cảm giác vô dụng, tội lỗi, xấu hổ. Cảm giác như mình là gánh nặng. “Mọi người sẽ vui vẻ hơn nếu mình ra đi.”

Chuẩn bị sẵn sàng mọi thứ: Viết di chúc, cho đi những đồ vật quý giá nhất. Chuẩn bị mọi thứ sẵn cho những thành viên trong gia đình.

Chào tạm biệt: Gọi ,viếng thăm bạn bè hay thân nhân một cách bất ngờ và khác thường. Nói lời chào tạm biệt như thể họ sẽ không gặp lại mình nữa.

Cách ly với những người khác: Cách ly khỏi gia đình và bạn bè, tự cô lập chính mình. Muốn được ở một mình.

Hành vi tổn thương bản thân: Uống nhiều rượu hoặc dùng nhiều thuốc, lái xe ẩu, quan hệ không lành mạnh, vướng vào những quy hiểm không cần thiết.

Bình tĩnh bất ngờ: Đột nhiên bình tĩnh và vui vẻ sau khi bị trầm uất nặng nề cũng có thể là dấu hiệu cho biết họ đã quyết định tự tử

Nếu bạn thấy ai đó có dấu hiệu đã nêu trên thì đừng bao giờ nghĩ rằng họ chỉ đùa vui thôi. Thay vào đó hãy hành động ngay lập tức, bạn có thể cứu sống được một người. Dưới đây là một số phương thức ngăn cản ai đó tự tử.

Phương thức 1: Hãy lên tiếng nếu bạn lo lắng.

Nói chuyện với người thân hay bạn bè về suy nghĩ hay cảm xúc tự tử có thể cực kỳ khó khăn đối với bất kỳ ai. Tuy nhiên nếu bạn không chắc người đó có ý muốn tự tử, cách tốt nhất để biết chính là hỏi thẳng người đó. Bạn không thể làm một người muốn tự tử nếu bạn cho họ biết bằng bạn quan tâm đến họ. Thực tế, cho người có ý định tự tử cơ hội để bày tỏ cảm xúc có thể làm giảm đi sự cô độc và những cảm xúc tiêu cực đang ứ đọng và có thể ngăn ngừa họ tự kết liễu bản thân mình.

Những cách để bắt đầu câu chuyện:

• Dạo này mình thấy hơi lo cho cậu

• Gần đây mình thấy cậu hơi lạ, không biết cậu có ổn không

• Mình chỉ muốn coi cậu như thế nào vì dạo gần đây cậu có vẻ không được ổn cho lắm.

Những câu hỏi mà bạn có thể hỏi:

• Từ khi nào cậu có cảm giác như thế?

• Có chuyện gì xảy ra khiến cậu bắt đầu suy nghĩ như vậy?

• Mình có thể giúp gì cho cậu được bây giờ?

• Cậu có nghĩ tìm ai đó để giúp đỡ hay không?

Những câu bạn nói có thể giúp được người đó

• Cậu không chỉ có một mình đâu. Mình luôn ở cạnh bên cậu nếu cậu cần.

• Bây giờ cậu có thể không tin nhưng cảm xúc của cậu sẽ thay đổi
• Mình có thể không hiểu lắm những gì cậu đang trải qua nhưng mình quan tâm đến cậu và mình muốn giúp cậu.

• Bất khi nào cậu muốn từ bỏ, hãy tự nhủ với bản thân mình rằng hãy chờ một ngày, một giờ, một phút – bất cứ khoảng thời gian nào cậu có thể chờ được.

Khi nói chuyện với người có ý định tự tử:

Nên:
Hãy là chính bạn. Để cho người ấy biết là bạn quan tâm đến họ và họ không chỉ có một mình. Những từ ngữ chính xác thường không quan trọng. Nếu bạn lo, thì lời nói của bạn, thái độ của bạn sẽ thể hiện đó.

Lắng nghe. Để người ấy có thể kể ra hết nỗi niềm, xả hết những nỗi uất ức. Dù cho cuộc nói chuyện có tiêu cực đến đâu thì việc nó xảy ra (cuộc nói chuyện) cũng là một dấu hiệu tích cực.

Thông cảm – KHÔNG PHÁN XÉT, kiên nhẫn, bình tĩnh, CHẤP NHẬN. Bạn bè và người thân của bạn đang nói những gì họ suy nghĩ, và chẳng có gì sai với nó cả.

Đưa ra hy vọng: Khẳng định với người đó rằng luôn có những lối ra và suy nghĩ tự tử chỉ là tạm thời. Để cho cô/ anh ấy biết rằng họ quan trọng đối với bạn.

Nếu một người nào đó nói những thứ như “Mình mệt mỏi quá, u uất quá. Mình không thể nào tiếp tục được nữa.”, hãy hỏi” Cậu có ý định tự tử à?” Bạn không phải đang gợi ý cho người đó mà ngược lại, bạn đang cho họ thấy là bạn quan tâm đến họ, bạn nghiêm túc lắng nghe, và họ có thể mở lòng nói về nỗi đau đó cho bạn.

Không nên: 

Tranh cãi với những người muốn tự tử. Tránh nói những thứ như “Cậu còn nhiều thứ để sống mà, “ “Cậu phải nghĩ cho gia đình chứ, cậu chết thì họ sẽ đau lòng.” Hoặc “ Nghĩ tích cực xíu đi.”

Thái độ sốc, giảng đạo về giá trị cuộc sống hay nói rằng tự tử là sai lầm.

Hứa sẽ giữ bí mật. Không bao giờ thỏa thuận với việc giữ kín chuyện. Một mạng sống đang bị đe dọa và có thể bạn cần phải nói chuyện với chuyên viên tâm lý sức khỏe để có thể giữ người bạn/ người thân đang có ý định tự tử được an toàn.

Đưa ra những cách để giải quyết vấn đề của họ hoặc cho lời khuyên, hoặc làm cho họ cảm thấy như họ phải bảo vệ ý muốn tự tử của họ. Vấn đề ở đây không phải là rắc rối ấy tồi tệ bao nhiêu mà là bạn làm tổn thương họ đến mức nào. Không ai muốn người khác chỉ trích mình, hay dè bĩu nói mình sai. Nếu bạn làm vậy thì chỉ khiến họ càng tìm cách chứng minh rằng suy nghĩ tự tử của họ là đúng mà thôi.

Tự trách bản thân. Bạn không thể sửa đổi nỗi u uất buồn bã của một người. Hạnh phúc hay đau khổ của người mà bạn yêu quý không phải là trách nhiệm của bạn.

Phương thức thứ hai: Hành động nhanh chóng.

Thông báo với gia đình, người thân, hoặc đưa người đó đến phòng cấp cứu. Lấy đi dao, súng hay thuốc nhưng không được để người đó một mình, dù dưới bất kỳ hoàn cảnh nào.

Đề xuất phương thức giúp đỡ và hỗ trợ.

Nếu người thân hay bạn bè của bạn có ý định tự tử, cách tốt nhất để giúp đỡ là lắng nghe và thấu cảm. Để cho họ biết rằng họ không chỉ có một mình và bạn quan tâm đến họ. Đừng coi việc làm cho họ cảm thấy tốt hơn là trách nhiệm của bạn. Bạn có thể hỗ trợ nhưng bạn không thể nào cảm thấy khỏe giùm cho họ được. Anh hay cô ấy phải tự thỏa thuận với chính bản thân mình để hồi phục

Giúp đỡ người có ý định tự tử

• Tìm người có chuyên nghiệp: Gọi đến đường dây nóng chuyện nghiệp hay tìm đến chuyên viên tư vấn tâm lý. Khuyến khích, đưa họ đi khám.

• Theo dõi điều trị: Nếu bác sĩ cho thuốc thì phải chắc rằng họ dùng thuốc, nên biết những tác dụng phụ của thuốc và báo cho bác sĩ biết nếu người thân / bạn bè của bạn không khá hơn mà ngược lại còn tệ đi. Thường thì phải mất một thời gian lâu để thuốc có tác dụng, và khoảng thời gian ấy tùy thuộc vào sinh lý của từng người.
• Khuyến khích lối sống tích cực: như tập thể dục, ăn uống điều độ, ngủ nhiều, ra ngoài ít nhất 30 phút/ ngày. Tập thể dục rất quan trọng, nó giúp tiết chế ra chất endorphin, chất thần kinh giúp bạn cảm thấy yêu đời hơn, giải tỏa stress.
• Tích cực hơn: Đa số những người có ý định tự tử không thật sự tin rằng họ có thể được giúp đỡ, nên có lẽ bạn cần tích cực hơn trong việc đó. Những câu nói như “gọi cho mình nếu cậu cần” quá mơ hồ, thay vào đó thì hãy ghé qua thăm, gọi điện, rủ họ ra ngoài.

• Lấy đi những thứ có thể gây tổn thương.

• Tiếp tục hỗ trợ họ.

Bản thân mình cũng từng có ý định tự tử rất nhiều lần. Lần đầu tiên là vào năm lớp 9 thi lên lớp 10. Thời ấy chỉ có được nộp một trường, rớt ra dân lập học. Mình nộp trường chuyên của tỉnh vì hầu hết mọi người trong gia đình mình đều đã từng học ở đó, nó như dạng truyền thống vậy, thi thiếu một điểm. Thời gian trong lúc đợi hạ điểm cực kỳ khủng khiếp. Mình mất ngủ suốt một tháng trời, mỗi đêm ngủ khoảng 12 giờ đúng 2 giờ sáng, mình lại dậy, ra quỳ bàn thờ tổ tiên suốt mấy tiếng. Cứ như kẻ điên vật vờ. Mẹ thì thất vọng la mắng, ba thì dù cưng mình vẫn mặt nặng với mình vì lên cơ quan bạn bè hỏi thăm chuyện thi cử nên ông mất mặt. Anh mình thì lúc đó không thèm đếm xỉa, cả chị cũng vậy, mình không dám ở nhà, cứ lang thang bên bờ sông. Rồi mình nghĩ đến chuyện tự tử, lúc ấy cảm xúc rất hỗn loạn, muốn cho ba mẹ mình hối hận, muốn chấm dứt sự mệt mỏi này, mình ra hiệu thuốc mua thuốc ngủ. Người bán thuốc hỏi thì mình nói là nhức đầu, cô có vẻ không tin nhưng vẫn bán cho mình mấy vỉ thuốc. Mình nhớ mình ngồi ở quán nước mía, cầm nắm thuốc ngủ trong tay và tự hồi tưởng lại những gì mình đã trải qua. Lúc ấy, mình chỉ nhớ rằng, đi rồi còn quay về được không? Mình có cam không? Có đáng không? Và cuối cùng thì mình đã không uống.

Sau này, dù có tuyệt vọng đến mức nào, dù có đau đớn đến mức nào, dù bao lần mình, trong cơn run bần bật, mồ hôi ướt đẫm tay, cố bấu lấy tay hằn vết máu, ngăn bản thân không nhảy vào dòng xe cộ, dẫu có ở nơi xứ người suốt 6 năm cực nhọc, làm chết bỏ, bị đuổi ra đuổi vào vẫn cố bám để kiếm tiền đi học, mỗi lần muốn tự tử mình lại nhớ đến nắm thuốc ấy, nhớ đến những câu hỏi ấy và tự nhủ, “không sao đâu, mình sẽ ổn thôi.” Và mình vẫn lê lết đến bây giờ.

Mình từng nghe một người, sống sót qua những lần tự tử và bây giờ là chuyên viên sức khỏe nói ở TED, “Khi bạn có ý nghĩ tự tử, tư duy suy nghĩ của bạn bị bóp méo đến mức bạn chỉ có thể nhìn thấy cái chết là lối ra duy nhất. Bạn đang nghĩ đến chuyện tự tử, tốt, hãy tiếp tục nghĩ về nó, bắt đầu nói về nó và nếu được, hãy làm gì với nó. Còn với những người chuẩn bị tự tử, hãy tin tôi, vẫn còn hy vọng đâu đó ở đây. Bạn không chỉ có một mình.”

Gửi đến các bạn, một câu nói mà cô đồng nghiệp đã nói với mình khi mình kể lại câu chuyện trên, “Tự tử là phương pháp vĩnh viễn cho những vấn đề tạm thời.” (Death is a permanent solution for temporary problems). Những vấn đề tạm thời ấy có lẽ sẽ biến mất, có lẽ phai dần theo thời gian, nhưng nếu bạn chọn giải pháp vĩnh viễn ấy thì bạn sẽ không thể nào quay lại được nữa.

Nguồn dịch: 
Hải Đường Tĩnh Nguyệt- Tâm lý học tội phạm: http://tamlyhoctoipham.com/tu-tu-va-nhung-dieu-can-biet/

Nguồn gốc: 
http://www.helpguide.org/articles/suicide-prevention/suicide-prevention-helping-someone-who-is-suicidal.htm